Als je een klant wil adviseren is het erg handig als die ook geadviseerd wil worden
Een lastig gesprek?
Op 11 september 2013 heeft de commissie “Maatschappelijk verantwoord bestuur en toezicht in de semipublieke sector” onder leiding van Femke Halsema haar advies uitgebracht getiteld “Een lastig gesprek” (zie ww.rijksoverheid.nl).
Het is een stoer rapport. Met als opdracht om een gedragscode te schrijven heeft Halsema c.s. besloten haar taak ruim op te vatten en allereerst een analyse te maken van wat zij de weeffouten noemen in de huidige semipublieke sector: in de ordening, de verantwoordelijkheidsverdeling en de sturingsmechanismes.
De kans is groot dat het advies snel in de prullenbak zal verdwijnen. Het is immers een oude adviesles dat als je een klant wil adviseren het erg handig is als die ook geadviseerd wil worden. En de eerste reactie van het kabinet bij het in ontvangst nemen van het rapport was dan ook al niet erg hoopvol.
Ik ben benieuwd hoe onze adviessector denkt over de analyses en aanbevelingen van Halsema
In de analyses van Halsema klinkt namelijk sterk door dat het op orde krijgen van de semipublieke sector ook vergt dat de overheid de hand in eigen boezem steekt. Wat te denken van het eerste twee van de vier nieuwe leidende principes die zij voorstelt: “De burger – patiënten, huurders,studenten,scholieren maar ook burgers in het algemeen - is eigenaar van de semipublieke sector”. En “De minister is systeemverantwoordelijk en draagt zorg voor de publieke belangen, de ordening en het functioneren van de semipublieke sector. De instellingen zijn verantwoordelijk voor de dienstverlening”.
Deze visie op een toekomstige semipublieke sector staat haaks op hoe de overheid zich tot op heden heeft opgesteld, en wellicht ook haaks op wat het DNA is van de overheid. Lees Paul Frissen (bijvoorbeeld zijn laatste boek “De Fatale Staat”) en huiver bij de ongekende voorbeelden die hij presenteert over de staat die daarin demonstreert dat het semipublieke domein vooral en allereerst van de Staat is en slechts mondjesmaat, en dan nog altijd omgeven door controle en regels, (tijdelijk) aan burgers kan worden uitgeleend, laat staan overgedragen.
Ik ben benieuwd hoe onze adviessector denkt over de analyses en aanbevelingen van Halsema. Welke rol hebben consultants in de afgelopen periode gehad bij het ontstaan van de huidige ordening en functioneren?
Halsema stelt dat “om de morele kwaliteit van bestuurlijk handelen te verbeteren naar de structuur van de sector gekeken moet worden, omdat de kenmerken van ordening, sturing en verantwoordelijkheidsverdeling het gevaar vergroten van immoreel en bestuurlijk onbehoorlijk gedrag, en die sector daarmee kwetsbaar maken voor incidenten”. In het rapport wordt (begrijpelijk?) met geen woord gerept over de adviessector. Halsema richt zich op bestuurders, professionals en politiek. Maar welke les kan door onze sector getrokken worden? Hebben wij, bedoeld of onbedoeld, door onze activiteiten bijgedragen aan het ontstaan van de huidige problemen in de semipublieke sector? Wat is onze de opgave om de morele kwaliteit van handelen in de semipublieke sector te vergroten? Wat is het “lastige gesprek’ dat wij over onze rol moeten voeren? Hoe maken wij ‘het verschil?’.
‘Marktconform’ zal in de semipublieke sector een stuk lager worden
Ik denk dat een beetje zelfonderzoek geen kwaad kan om onze eigen immuniteit voor perverse prikkels te vergroten. De verleiding bijvoorbeeld van een (vervolg)opdracht, accepteren van slecht gedefinieerd opdrachtgeverschap, politiek keuzes voor bekende korte termijn oplossingen in plaats van innovaties. En dat alles tegen waarschijnlijk lagere tarieven. Want ‘marktconform’ zal in de semipublieke sector een stuk lager kunnen worden. Naar mate de topinkomens dalen (en dat doen ze door de WNT en aanvullend overheidsbeleid) zal de ‘invisible hand’ daar wel voor zorgen.
Reacties